Skip to main content

Taldiap ti komunidad ken siak; napili personal a pasamak ti biagko—ti GUMIL Hawaii

[Taldiap dagiti umuna nga aldawko iti Hawaii, Hulio, 1971. No Kason a nammuak nga adda Gunglo Dagiti Manurat nga Ilokano iti paraiso iti Hawaii, panid 9-11 9Nairaman iti Antolohia ti GUMIL HAWAII ITI SANGAPULO A TAWEN [Gumil Hawaii in a Decade]. Dagiti Editor: Mario Abinsay Albalos, Pacita Cabulera Saludes, Amado Ilar Yoro, Gumil Hawaii 1981.)

ADDAAK pay la iti Plaza Salcedo, Vigan, Ilocos Sur dayta a malem iti Hunio 1971, a kaduak ti maysa kadagiti kasingedan iti biagko ta sakbay nga agluasak ngaminen nga agpa-Hawaii iti Hulio 30, 1971, nasken nga agpakadaak kenkuana. Iti dayta a malem, nabasamin iti Bannawag a nabuangayen ti Gumil Hawaii !

 
“No kasta nagmaymaysaanen dagiti mannurat nga Ilokano iti Hawaii iti pannakabangon ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano,” kinuna ti gayyemko.

“Wen, ket babaen daytoy a damag, nakapagsapatan dagiti nabutosan nga opisial ken nalpas payen ti umuna a seminar/workshopda,” insilpok.

“Birokemto ida. Tumiponkanto met. Naimbagto pay ta mainayonkanto kadakuada idinto ta pukawnaka ti Gumil Sinait, Gumil Ilocos Sur ken Gumil Filipinas. Uray no kasta ammok ken ipasnekyonto ti agssurat. Punnuenyonto ti Hawaii kadagiti sinuratyo. Agbalinkayonto a nalatak. Ngem saankayonto koma a mangliplipat iti dagatayo.”

Addanto met panawen a maysaak kadakuada,” nakunak, ti ititiponko iti Gumil Hawaii ti kayatko a sawen.

Adda apal, karayo ken seggak. Maganatanakon a makadanon iti Hawaii. Sabagay, aldaw laengen ti ur-urayek ket agtayabkamin iti adingko ni Elias nga agpa-Hawaii.

Intalagak met ti ngpa-Vigan, Ilocos Sur ta kayatko ti agpakada iti napateg a gayyem. Padak nga agduyos iti panagsuratan. Kas kaniak, kameng met iti Gumil Ilocos Sur. Maestra.

Inkakaubingak ti agbasa iti Bannawag. Biblia ti immuna a binasbasak ti paset ken bersikulona. Idi kuna, nakaritak laengen nga agsuratsurat iti berso, linia ti daniw, salaysay ken sarita. Impadasko metten ti agsurat ken agipatulod iti programa iti radio kas iti Lagip ken Ayat, Lagip Iti Napalabas, Agpaay Kenka, No lumnek Diay Init ken dadduma payen.

Pinadasko metten ti Bannawag. Saan a dagus a naipablaak dagiti gapuanak. Ngem idi Agosto 1966, naipablaak ti daniwko a “Bay-annak Nga Aglailo”. Nagrugin dita ket dimmakkel ti arapaapko ken bimmileg ti namnamak. Diak nagsarday. Intuloyko ti agsursuro. Nakikamengakon iti Sinait Writers Association, sa ti Gumil Sinait.

Ammok nga agkikitakaminto! Nakunak iti bagik a ti Gumil Hawaii ti kayatko a sawen. Sigud nga am-ammok ni Mrs. Pacita Saludes nga isu ti nangilungalong iti pannakabukel ti Gumil Hawaii ken isu ti napili a presidente. Naminsan idin a nagbalin a resource speakermi iti maysa a seminar/workshop nga inangay ti Gumil Sinait idi adda pay iti Filipinas [naikamang iti Ubbog, Sinait, Ilocos Sur].

Ni Mrs. Saludes idi ti napusgan nga agsarita maipapan iti panagsuratan iti salaysay. Naaramid ti nasao a seminar/workshop iti Hillside Café & Restaurant iti Sinait, Ilocos Sur. Ammok a maysa idi ni Mrs. Saludes kadagiti lider ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Filipinas, kas iti Gumil Abra ken Gumil Filipinas. Maysa a mannursuro iti Abra Valley Colleges iti Bangued, Abra.

“Maysaakto met kadakuada,” naulitko manen iti bagik. Nagsibo ti arapaapko a makapanak koman daras iti Hawaii. Kayatko ti makipulapol dagiti datin nga am-ammok babaen kadagiti sinuratda iti Bannawag, dagiti Kailokanuan sadiay.

Simmangpetak ditoy Hawaii idi Hulio 30, 1971. Ilokano ti nasangpetak a pagsasao dagiti makapulapolko. Kadagiti radio ken telebision, ti met la nakaiuramak a pagsasao ti maus-usar. Maiwarwaragawag KAIM Radio ti kaaddan ti Gumil Hawaii. Agaw-awisda iti tumipon. Nalatak a nagan dagiti parairakurak pakairamanan da Appo Felipe Madarang, Antone Cacatian, Rev. Matias Miguel, Rev. Juan Dahilig ken Mrs. Pacita Saludes.

Iti maysa a malem, maysa nga awag ti naawatko manipud iti dati a kalugaran ken nasinged pay la a kabagiak idiay Tapao, ngem agnaeden iti Waipahu, Hawaii, ti nagkuna kaniak nga “Adda ni Mrs. Saludes ditoy balay ita a malem. Kayatnaka kano a kasarita, kasaom?”

“Ala man ngarud bareng no malagipnak pay…..wenno am-ammonak pay,” kinunak. Diak ngamin namnamaen no matandaanannak pay iti kaadu nga asikasuenna. Nakitkitak met ketdi idi maikatlo a pannakaangay ti komperensia ti Gumil Filipinas a naangay iti Dona Gregoria S. Rivera Library & Museum idiay Vigan, Ilocos Sur idi Mayo 26-27, 1967. Isuda ti nangibagi iti Gumil Abra.

Ket nagsaritakami nga agpayso ken ni Mrs. Saludes iti telepono!

Inyawisna kaniak dagitoy:

Agosto 29, 1971: Damok nga atendaran ti miting ti Gumil Hawaii a naangay iti 1820 Ahuula St., Honolulu, Hawaii iti pagtaengan da Rev. ken Mrs. Matias Miguel. Ditoy a miting ti nakaam-ammuak ti sumagmamano pay a kameng ti gunglo. Iti dayta met la a tawen a pannakaangay ti Literary Seminar and Workshop, maysaak kadagiti nagsarita maipapan iti panagsuratan iti daniw

Setiembre 11, 1971: dinaniwak ti Miss Charity Queen Her Majesty Queen Lina I [Saludes] iti Filipino Catholic Club. Daytoy ti umuna a panagdaniwko iti entablado iti Hawaii nupay datiak a nagdandaniw idiay Filipinas sakbay nga immayak iti Hawaii. Nakooronaan ni Miss Lina Saludes a Miss Charity Queen iti simbaan iti Our Lady of the Mount Hall, Kalihi.

Kas kunakon, maysa a gundaway ti panagdaniwko. Ammok a maituloyko ti nasged nga arapaapko. Ken manen, nagdandaniwakon iti Filipinas kadagiti nadumaduma a pasken a pakairamanan ti piesta ti bario, programa ti Sta. Cruz Writers Guild. Ti panagsapata dagiti kameng ti Beta Sigma Upsilon Fraternity a nagkamengak iti Divine Word College of Laoag, Laoag City, ken dadduma pay.

Nangrugin a naipulapolak kadagiti kadaraan. Keti daydi Gumil a pinanawak iti Filipinas, asideg la unay a kapada ti Gumil Hawaii a naam-ammok ditoy daga ti paraiso. Maysa a gundaway daytoy a nanglukat ti ‘ridaw’ a sumrek iti dakdakkel a komunidad dagiti Filipino ken sabali a puli iti Hawaii.


Gumil Hawaii – Literatura Ilokana. Addan ti Gumil-aweng!

Comments

Popular posts from this blog

Empanada festival: A celebration of good taste and good life

By Dominic B. dela Cruz & Leilanie G. Adriano Staff reporters BATAC CITY—If there is one thing Batac is truly proud of, it would be its famous empanada-making business that has nurtured its people over the years. Embracing a century-old culture and culinary tradition, Batac’s empanada claims to be the best and tastiest in the country with its distinctive Ilokano taste courtesy of its local ingredients: fresh grated papaya, mongo, chopped longganisa, and egg. The crispy orange wrapper and is made of rice flour that is deep-fried. The celebration of this city’s famous traditional fast food attracting locals and tourists elsewhere comes with the City Charter Day of Batac every 23 rd  of June. Every year, the City Government of Batac led by Mayor Jeffrey Jubal Nalupta commemorate the city’s charter day celebration to further promote its famous One-Town, One Product, the Batac empanada. Empanada City The Batac empanada festival has already become...

Free dormitories eyed for Nueva Era students in LC, Batac

 Nueva Era mayor Aldrin Garvida By Dominic B. dela Cruz ( Staff Reporter) Nueva Era , Ilocos Norte—The municipal government here, headed by Nueva Era mayor Aldrin Garvida is planning to establish dormitories in the cities of Laoag and Batac that will exclusively cater to college students from the said cities. “Sapay la kuma ta maituloyen iti mabiit tay ar-arapaapen tayo ken iti munisipyo a maipatakderan kuma dagiti annak tayo a college students nga agbasbasa idiay siyudad iti Batac ken Laoag iti libre a dormitoryo a bukod da ngem inggana nga awan pay ket an-anusan mi paylaeng nga ibaklay kenni apo bise mayor iti pagbayad da iti kasera aggapu iti bukod mi a suweldo malaksid dagitay it-ited iti munisipyo ken iti barangay nga stipend da kada semester, ” Garvida said.    Garvida added that the proposed establishment of dormitories would be a big help to the students’ parents as this would shoulder the expenses of their children for rent and likewise they would feel...

P29 per kilo rice sold to vulnerable groups in Ilocos region

BBM RICE. Residents buy rice for only PHP29 per kilo at the NIA compound in San Nicolas town, Ilocos Norte province on Sept. 13, 2024. The activity was under a nationwide pilot program of the government to sell quality and affordable rice initially to the vulnerable sectors. (Lei Adriano) San Nicolas , Ilocos Norte —Senior citizens, persons with disability, and solo parents availed of cheap rice sold at PHP29 per kilogram during the grand launching of the Bagong Bayaning Magsasaka (BBM) Rice held at the National Irrigation Administration compound in San Nicolas, Ilocos Norte province on Sept. 13, 2024. “ Maraming salamat Pangulong Ferdinand R. Marcos Jr. sa inyong pagmamahal sa Region 1 lalong-lalo na sa bayan namin sa San Nicolas,” said Violeta Pasion, a resident Brgy.   18 Bingao in this town. The low-priced grains were sourced from the National Irrigation Administration’s (NIA) contract farming with irrigators' association members in the province. Along with Pasion, Epi...